Week 41; Zon en schaduw van Japan

Dit weekend was een cultureel avontuur. Het begon vrijdagavond, toen ik naar een welkomstreceptie ging van Rikkyo universiteit voor alle Internationale studenten. Na een aantal welkomstwoordjes (waarbij het zowel in Japans werd verteld als in Engels), werden de gasten getrakteerd op een gratis concert met traditionele Japanse instrumenten. Een groepje van ongeveer vijf meiden in kimono speelden op Samisen (a three lined gitare) en zongen twee liedjes. Daarna kregen we een optreden van een groep studenten op de taiko, een Japans trommel. De eerste slag luidde door de zaal als een bliksemschicht. Na de rustgevende gezang van de groep ervoor, was de hele zaal wakker geschrokken door deze taiko. Het was plezierig om naar te luisteren zowel als te zien, want hun armen, die ritmisch op de trommels sloegen, vormden ook een soort dans. 

De volgende dag besloot ik me nogmaals te verdiepen in de Japanse cultuur door naar een dansfestival te gaan, dicht bij mijn universiteit. De organisatoren hadden het plein bedekt met vrolijke aan elkaar genaaide lappen stof, de net zo vrolijk als de ander. Midden op het plein stond een houten bouwwerk. Een soort podium met een verdieping. Daaraan waren allerlei lampionnen gevestigd, die in de avond prachtig groeiden. Aan de rechterzijde van het plein was een podium gebouwd waar een heel orkest zijn best deed het publiek te vermaken. Om 17.15 uur begon de plezier pas echt. Het was inmiddels aan het schemeren en de lampionnen begonnen hun taak te vervullen, toen het orkest aankondigde dat het tijd was voor de bon dans. Op het kleine houten podium in het midden van het plein verschenen vrouwen en mannen in vrolijke yukata's. Het publiek verzamelde zich in een kring om het houten bouwwerk. Tot mijn blije verrassing legden de mensen op het podium elke danspas uit. Daarna begon de muziek en danste iedereen mee, rond en rond om het houten bouwwerk. Natuurlijk deden mijn vrienden en ik ook mee. Hoewel niemand van ons de dans kende en de passen soms raar waren, genoot ik van elke lied. Soms vormden we een grote kring met alle bezoekers en dansten we om de houten bouwwerk. Soms vormden we kleine groepjes en pakte je de handen vast van totaal vreemden en lachte je terwijl je cirkeltjes draaide. Het was inmiddels pikkedonker en de houten installatie werkte als een grote lamp die onze schaduwen over het vrolijke lappendeken wierp. We dansten en lachten allemaal samen. Japanners, buitenlanders, kinderen, hoogbejaarde, studenten, werkers, gepensioneerden, vrouwen en mannen. 

Op zondag was er nog een festival, dit keer in Kawagoe, een stad niet ver van mijn woonplaats. Er was ook een optocht maar dat begon pas in de avond. Samen met een vriendin besloot ik er 's middags er heen te gaan. Internet had mij al gewaarschuwd voor het aantal mensen, maar ik was nog steeds verbaasd toen ik half zweefde door de straten, vooruit geduwd door de mensenmassa. Het festival was veel groter dan ik had kunnen dromen. Straten waren aan weerszijden versiert met stalletjes en lampionnen. Stalletjes met Japans snoepgoed, stalletjes met festival eten, stalletjes met spelletjes waarbij je visjes moet vangen met een mini netje, ringen door spijkers moet gooien of met een speelgoed geweer het speelgoed dat je wilt hebben, moet raken. 's Avonds was de optocht, wat inhield dat er grote bouwwerken met muziek en licht door de straten werden gepareerd. Erop stonden mensen in Japans kledij, sommigen met maskers en pruiken, dansend of op instrumenten spelend. Als twee van de wagens elkaar tegen kwamen, ontstond er een spel tussen de twee. Met hun muziek vochten ze een onzichtbare strijd, totdat een het opgaf en zijn reis door de straten vervolgde. We zagen ook hoe ze een mini shrine, een bouwwerk waar een god zogenaamd in verbleef, door de straten werd gedragen. Daarvoor was veel mensen nodig die op een zeker ritme voortbewogen. Die dag wenste ik dat ik een yukata in mijn bezit had, dan was het plaatje van een traditioneel Japans festival helemaal compleet. Samen met mijn vriendin, Sylvia, liep ik door de lange straten en at een Ameringo, wat een appel is die in rode stroop is gedoopt. Het was fijn om weer een keer een appel te eten, want deze zijn erg duur en erg groot in Japan, waardoor ik voornamelijk op een bananendieet leef.

Deze week had ik ook mijn eerste werkdag als discussieleider op de universiteit. In kleine groepjes zaten we samen en besproken verschillen tussen Japan en andere landen. Zo kwam ik te weten dat kerstmis helemaal niks christelijk is in Japan en ook niet een feest voor de familie. Het is een feest dat je viert met je vriendje of vriendinnetje. Nieuwjaar is ook niet een feest met veel vuurwerk, zoals bij ons, maar een feest waarbij je naar een tempel gaat en bid voor een goed jaar, en luistert hoe er 108 keer op een trommel wordt geslagen. Halloween is ook geen feest van geesten en monsters, maar een excuus om te kunnen cosplayen (dus te verkleden). Er is geen een Japanner die je zou kunnen vertellen wat er met Halloween eigenlijk gevierd wordt, ook al is het zo groot dat kitkat een speciale Halloween versie heeft.

De schaduw van Japan??? 
Vandaag had ik een nogal interessante maar schokkend gesprek met twee Japanse studenten. Hierbij moet ik wel benadrukken dat de informatie vooral gebaseerd is op geruchten en eigen ervaringen en niet wetenschappelijke feiten. Het omvatte twee serieuze sociale problemen in Japan: zelfmoord en aanranding. 

Aanranding is iets dat in Japan vaak voorkomt. Vooral op de drukke treinen, omdat het zo druk is dat je, als slachtoffer, niet weg kunt komen als het eenmaal gebeurt en ook vaak de persoon niet kan zien die je aanrand (want hij staat bijvoorbeeld achter je). Het is daardoor moeilijk bij de politie aangifte te doen. Voor die reden zijn er vrouwelijke wagens gemaakt die alleen vrouwen mogen gebruiken (in spits tijd). Ik wist dat aanranding voor kwam in Japan. Ik werd er nog eens aan herinnerd toen een van mijn vriendinnen het zelf ondervond op de trein richting de universiteit. De grootte van het probleem is vandaag nog iets duidelijker voor mij geworden toen ik hoorde van de Japanse student dat het haar al een paar keer is overkomen. En niet haar alleen... Ook haar vriendinnen hebben het moeten ondervinden op de trein. Vooral toen ze nog schooluniform droegen. Het feit dat zoveel meisjes, vaak in de periode dat ze nog op de middelbare school zaten, het hebben meegemaakt, verontrust mij. Er is echter nog een factor ter sprake gekomen in ons gesprek, waardoor de grootte van het probleem veranderde in een diep, donker gat. Overal het algemeen heerst het idee dat het voornamelijk salaryman zijn die de boosdoeners zijn. Vaak mannen van middelbare leeftijden, zo tussen de 30 t/m 50. Vandaag hoorde ik echter dat het niet alleen mannen zijn van middelbare leeftijd. Het zijn ook jongetjes. Geen jongens. Jongetjes. Kinderen van 10-12 jaar randen meisjes aan in de trein... Wat in vredesnaam is er gebeurd dat dit fenomeen zo is verspreid en bekend geraakt in Japan?

Het tweede maatschappelijke probleem in Japan is zelfmoord. Het aantal zelfmoordpogingen in Japan is aardig hoog en net zoals in Nederland zijn treinen best gewild. Nu hoorde ik vandaag dat de trein lijn die ik elke dag gebruik om naar de universiteit te gaan, een erg gewilde lijn is om zelfmoord te plegen. Nu heb ik het gelukkig zelf nog niet mee gemaakt, maar blijkbaar komt het regelmatig voor. De vraag is waarom deze lijn zo gewild is... Daar zijn twee redenen voor: 1. Deze lijn heeft veel snel rijdende treinen, zoals een express (te vergelijken met een intercity) trein. De treinen die recht door Tokyo rijden moeten van om de vijf minuten stoppen voor een halte. De tweede reden is dat deze lijn best wel goedkoop is. Goedkoop? Ja, goedkoop. En nee, dan heb ik het niet over een kaartje om de lijn te gebruiken... Het blijkt zo te zijn dat als jij zelfmoord pleegt, je familie een boete moet betalen omdat de trein moest stoppen voor jou. En niet eens een kleine boete, maar eentje met aardig veel nullen. Deze boete blijkt voor deze lijn lager te zijn, omdat het niet middenin Tokyo is. Een reden dus voor arme zielen om deze lijn als hun eindpunt te kiezen... Nu moet ik opnieuw benadrukken dat dit verhaal voornamelijk gebaseerd is op geruchten en niet op feiten. Dus misschien is het sociale probleem niet zo ernstig als het lijkt... Hoop ik.